Jak hodować tymianek w doniczce? Poradnik dla początkujących

Hodując tymianek w doniczce, możesz cieszyć się jego walorami ozdobnymi i kulinarnymi przez cały rok. Zapewniając mu odpowiednie warunki i dbając o regularne cięcie, zyskasz zdrowe i piękne zioło, które z powodzeniem zastąpi tymianek ze sklepu. Z poniższym poradnikiem dowiesz się jak uprawiać tymianek w doniczce krok po kroku – od wyboru odmiany po zbiory.

Wybór odpowiedniej odmiany tymianku

Przy wyborze odmiany tymianku do uprawy w domu warto kierować się przede wszystkim preferowanym smakiem i zapachem. Tymianek pospolity to klasyka, ale warto też wypróbować inne ciekawe odmiany jak cytrynowy czy kminkowy.

Tymianek pospolity (Thymus vulgaris)

• Smak: Intensywny, ziemisty, lekko pikantny. Najbardziej wszechstronna odmiana tymianku w zastosowaniach kulinarnych.
• Wygląd: Małe, szarozielone liście na zdrewniałych łodyżkach. Tworzy gęste, okrągłe kępy.
• Aromat: Silny, ziołowy zapach z nutami mięty i kamfory.
• Uprawa w doniczce: Łatwy w uprawie. Preferuje dobrze przepuszczalne podłoże i pełne słońce. Odporny na suszę i mróz do ok. -30°C.

Tymianek cytrynowy (Thymus citriodorus)

• Smak: Orzeźwiający, cytrusowy z nutą mięty. Doskonały do dań z ryb, drobiu i warzyw.
• Wygląd: Jasnozielone lub żółtozielone liście. Niektóre odmiany mają liście z białymi obwódkami.
• Aromat: Intensywny cytrynowy zapach.
• Uprawa w doniczce: Wymaga dobrze przepuszczalnego podłoża i pełnego słońca. Mniej odporny na mróz (do ok. -20°C) niż tymianek pospolity.

Tymianek kminkowy (Thymus herba-barona)

• Smak: Wyraźna nuta smakowa kminku. Popularny dodatek do mięs, kiełbas, pieczywa i serów.
• Wygląd: Małe, okrągłe, zielone liście.
• Aromat: Charakterystyczny kminkowy zapach.
• Uprawa w doniczce: Preferuje słoneczne stanowisko i przepuszczalne podłoże. Wrażliwy na mróz, wytrzymuje temperatury do ok. -10°C.

Uprawa tymianku w doniczce

Przygotowanie podłoża i doniczki

Tymianek najlepiej rośnie w przepuszczalnym, lekko zasadowym podłożu. Możesz przygotować własną mieszankę, łącząc:

• 2 części kompostu lub dobrze rozłożonej ziemi ogrodowej,
• 1 część perlitu lub gruboziarnistego piasku dla poprawy drenażu,
• Opcjonalnie garść wapna lub dolomitu dla podniesienia pH.

Wybierz doniczkę o średnicy minimum 20 cm, z otworami drenażowymi na dnie. Umieść na dnie warstwę keramzytu lub żwiru, a następnie wypełnij przygotowanym podłożem.

Sadzenie tymianku

Sadzonki tymianku możesz kupić w sklepie ogrodniczym lub przygotować samodzielnie poprzez podział starszej rośliny. Wysadź je do doniczki, zachowując odstępy 10-15 cm między roślinami. Poziom sadzenia powinien być taki sam, jak w doniczce, z której pochodziła sadzonka.

Jeśli zdecydujesz się na uprawę z nasion, wystarczy je równomiernie rozsypać na powierzchni podłoża i delikatnie docisnąć. Przykryj cienką warstwą podłoża i podlej.

Optymalny czas na posadzenie tymianku w doniczce to okres od marca do maja – w zależności od tego, czy sadzimy gotowe sadzonki (maj), czy wysiewamy nasiona na rozsadę (marzec-kwiecień). Doniczki z tymiankiem można trzymać w domu lub wystawić na zewnątrz pod koniec maj.

• Od maja można kupić gotowe sadzonki tymianku i przesadzić je do większej doniczki lub do ogrodu.
• Nasiona tymianku można wysiewać na rozsadę w marcu-kwietniu. W maju tymianek z rozsady można też przesadzić do doniczki lub gruntu.
• Jeśli tymianek ma być uprawiany cały czas w doniczce, nasiona wysiewamy po 3 szt. do doniczki na przełomie marca i kwietnia, a od końca maja doniczki z rozsadą wystawiamy na zewnątrz (balkon, taras).
• Przy uprawie tymianku w domu, jeśli chcemy go samodzielnie wyhodować z nasion, wysiewamy je do doniczek z drenażem na przełomie marca i kwietnia.

Zapewnienie odpowiednich warunków

Tymianek najlepiej rośnie w pełnym słońcu, choć toleruje również lekkie zacienienie. Ustaw doniczkę w miejscu, gdzie roślina będzie miała zapewnione minimum 6 godzin bezpośredniego światła słonecznego dziennie.

Optymalna temperatura to 20-25°C w dzień i 15-18°C w nocy. Tymianek jest dość odporny na chłód, ale młode rośliny warto chronić przed mrozem.

Podlewanie

• Tymianek podlewamy oszczędnie, ale regularnie – lepiej nawadniać go mniej, lecz częściej.
• Trzeba uważać, żeby nie przelać rośliny. Zbyt mokra ziemia może powodować gnicie.
• W warunkach domowych najlepsze będzie stanowisko dobrze nasłonecznione i osłonięte od wiatru.

Nawożenie

• Tymianek nie ma dużych wymagań, jeśli chodzi o nawożenie. Wystarczy zastosować nawóz do ziół raz w miesiącu w okresie wegetacji (od wiosny do jesieni).
• Można też użyć nawozu wieloskładnikowego w płynie, rozcieńczonego według zaleceń na opakowaniu i podawać go raz na 2-3 tygodnie.
• Nie należy przenawozić roślin, gdyż może to prowadzić do ich przerośnięcia i osłabienia.

Przycinanie i formowanie

Przycinanie:

• Tymianek przycinamy regularnie, aby pobudzić go do rozkrzewiania się i zagęszczania. Dzięki temu roślina będzie ładnie wyglądać i obficie się rozrastać.
• Pierwsze cięcie wykonujemy, gdy roślina osiągnie ok. 10 cm wysokości. Ścinamy wówczas wierzchołki pędów o ok. 2-3 cm.
• Kolejne cięcia wykonujemy systematycznie po każdym zbiorze ziela, ścinając łodyżki kilka centymetrów nad ziemią. Ostatnie cięcie przeprowadzamy we wrześniu.
• Nigdy nie przycinamy tymianku poniżej zdrewniałych części łodyg, gdyż może to zaszkodzić roślinie.

Formowanie:

• Tymianek to roślina o pokroju półkrzewiastym, więc naturalnie przybiera ładny, zwarty pokrój. Nie wymaga specjalnego formowania.
• Jeśli chcemy uzyskać bardziej kulisty kształt, możemy lekko przycinać boczne pędy, nadając roślinie pożądaną formę.
• Gęsty, zwarty pokrój uzyskamy dzięki regularnemu przycinaniu i uszczykiwaniu wierzchołków pędów.

Przyczyny złej kondycji rośliny

1. Niewłaściwe podlewanie – tymianek nie lubi nadmiaru wody. Ziemia w doniczce powinna być lekko wilgotna, ale nie mokra. Przelanie rośliny może prowadzić do gnicia korzeni, a w konsekwencji usychania tymianku.
2. Brak drenażu – doniczka musi mieć otwory odpływowe na dnie oraz warstwę drenażu (np. keramzytu), aby nadmiar wody mógł swobodnie odpływać. Zastój wody powoduje gnicie korzeni.
3. Nieodpowiednie podłoże – tymianek preferuje przepuszczalne, lekkie i ubogie podłoże. Zbyt żyzna i ciężka ziemia zatrzymuje wodę i utrudnia rozwój korzeni.
4. Zbyt mało światła – tymianek potrzebuje dużo słońca, minimum kilka godzin dziennie. W mieszkaniu najlepiej uprawiać go na parapecie od strony południowej.
5. Choroby grzybowe i szkodniki – osłabiony tymianek jest podatny na choroby i ataki szkodników. Objawy to żółknięcie i brązowienie liści.
6. Szok po przeniesieniu ze sklepu – tymianki kupione w supermarkecie są wrażliwe na nagłe zmiany warunków. Warto je stopniowo hartować i przesadzić do większej doniczki z drenażem.

Zbiór, suszenie i przechowywanie

Tymianek zbieramy latem, ścinając niezdrewniałe części pędów. Suszymy go rozłożony cienką warstwą w przewiewnym i zacienionym miejscu przez kilka dni. Po wysuszeniu przechowujemy w szczelnych pojemnikach, po oddzieleniu zdrewniałych łodyg. Świeży tymianek można przez jakiś czas trzymać w lodówce lub uprawiać w doniczce przez cały rok.

Zbiór tymianku:

• Jako surowiec zielarski zbiera się od czerwca do września zakwitające, szczytowe, niezdrewniałe części pędów tymianku, ścinając je około 10 cm nad ziemią.
• W praktyce najczęściej przeprowadza się zbiór na początku kwitnienia, w czerwcu, tuż przed pełnią kwitnienia, następnie w sierpniu.
• Zbiór przeprowadza się jesienią, najczęściej pod koniec września. W pierwszym roku po założeniu plantacji zbiera się we wrześniu, w kolejnych latach 2-3 razy w sezonie.

Suszenie tymianku:

• Przygotowując ziele tymianku do przechowywania należy je zasuszyć, rozkładając cienką warstwą na pergaminie w przewiewnym, ocienionym i suchym miejscu.
• Niektórzy wieszają też pędy powiązane w pęczki.
• Liście tymianku po wysuszeniu stają się szarozielone, a łodygi ciemnobrązowe. Suszenie pozbawia tymianku części witamin oraz olejów lotnych.
• Na strychu suszenie tymianku trwa 4-7 dni. Liście powinny być suche i kruszyć się w palcach, zaś łodygi z łatwością się łamać.

Przechowywanie tymianku:

• Po wysuszeniu należy tymianek wykruszyć, aby oddzielić fragmenty zdrewniałe.
• Świeży tymianek należy lekko zawinąć w folię i przechowywać w lodówce, maksymalnie do dwóch tygodni.
• Jeśli chodzi o zioła świeże, to spokojnie możemy hodować je po prostu na parapecie (zimą) albo na balkonie (latem).

Więcej szczegółowych informacji w artykule: Tymianek – kiedy zbierać, jak suszyć i przechowywać?

Rozmnażanie i odmładzanie

Tymianek można rozmnażać na trzy sposoby: z siewu nasion, przez sadzonki oraz podział kęp.

• Czas siewu wypada na przełom marca i kwietnia.
• Nasiona wysiewa się do doniczek, a od końca maja rośliny można wystawić na zewnątrz.
• Rozmnażanie przez sadzonki polega na pobraniu latem niezdrewniałych części pędów i ukorzenieniu ich w doniczkach lub wprost do gruntu.

Tymianek co kilka lat warto odmładzać poprzez podzielenie kępy. W ten sposób jednocześnie rozmnażamy roślinę. Starą kępę dzielimy na kilka mniejszych i sadzimy je w różnych miejscach. Jest to prosty sposób na rozmnażanie gatunków wieloletnich.

Choroby i szkodniki

Przy prawidłowej pielęgnacji tymianek rzadko choruje. Jeśli już do tego dojdzie, najczęściej jest to wyniki zaatakowania przez:

• Mączlika szklarniowego – zwalczaj go preparatami biologicznymi lub chemicznymi.
• Mszyce – spłukuj silnym strumieniem wody lub stosuj insektycydy.
• Zgniliznę szyjki korzeniowej – pojawia się przy nadmiernym podlewaniu. Chore rośliny usuń i popraw drenaż podłoża.

Regularnie kontroluj rośliny pod kątem objawów i w razie potrzeby reaguj odpowiednimi metodami.